Home » News » TUSIAD’in Gorus dergisinde Ermenistan ozel sayisi

TUSIAD’in Gorus dergisinde Ermenistan ozel sayisi

Turkiye-Ermenistan arasindaki ekonomik iliskiler ve bu iliskilerin gunumuzdeki ve gelecekteki boyutlari konusu, son 4 yil icerisinde buyuk bir degisim ve gelisim surecinden gecmektedir.

Son yillarda, Ermenistan’in Dogu ve Bati Diasporasi’nin yakindan taninmasi, is ve gelisim potansiyelinin gorulmesi sonucunda cikarilan nokta, yalnizca Arjantin veya Brezilya’da yasayan Turkiyeli Ermeniler’in bile ulke ekonomisine son derece onemli katkilarda bulunabilecekleridir.

Uzun yillar suren incelemeler sonucunda, Ermeni Diasporasi’nin, ekonomik ve politik acidan yasadiklari ulke ile tam anlamiyla butunlesmis, bulundugu her ulkede her turlu politik ve ekonomik iliskiye girebilen bir ozellige sahip oldugunu gormekteyiz. Turkiyeli Diaspora olarak da isimlendirdigimiz ve yuzyillar boyunca Anadolu’da ayni topraklarda birlikte yasadigimiz bu insanlar, gittikleri ulkelerde hic de bos durmamislar adeta Osmanli tarihindeki becerilerini yurt disina tasiyarak yasadiklari ulkelerin is,politik, ve entelektuel kesiminde onemli kose taslari olmuslar.Ermeniler ile olusabilecek ekonomik iliskiler ozellikle, dili, inanci ne olursa olsun, uzun zamandir ekonomik acidan ilgisiz birakildigina inanmis Dogu ve Guney Dogu Anadolu insaninin da ekonomik gelecegi acisindan cok onemlidir.

KOMITENIN KURULUSU:

Turk-Ermeni Is Konseyi, 3 Mayis 1997 tarihinde ayni anda hem Ermenistan’da hem de Turkiye’de kuruldu. Kuruldugumuz yilda Turkiye ile Ermenistan arasinda Gurcistan ve Iran uzerinden yapilan yaklasik 100 milyon dolarlik bir ticaret hacmi vardi. Kurulus amacimiz iki ulke arasindaki bu ticareti yapanlari en azindan bir araya getirip, birbirlerini tanimalarini saglamakti. Cok sayida tanisma toplantilari ve karsilikli ziyaretler yapildi ve sonucunda da her iki ulkenin isadamlari ucuncu ulkeleri birer dokumantasyon ulkesi olarak kullanmaya basladilar. Bu calismanin ekonomik avantaji her iki taraf icin de buyuk oldu.

Ortagi oldugum tasimacilik ve ticaret firmasi Alyans-Tempo ile Sovyetler’in dagilmasindan sonra uzun yillar Rusya pazari uzerine calistik. Rusya’daki Ermeniler’in yardimlariyla bircok ortak calismalar yaptik. Rusya’daki Ermeniler bizlere uzun sureler uygun kosullarda sanayi odunu, aycicek yagi ve hurda demir sagladilar. Bizim Rusya’da ticarette ve limanlarda en buyuk ortaklarimiz Ermeniler oldu. Bu girilen iliskilerden dolayi bir guven ortami zaten olusmustu, bir de komitenin kurulmasi gundeme geldiginde hic kimse bu is konseyinin baskanligini almak istemedi, Ermeniler de beni onerince gorevi kabul ettim. Es baskanlik gorevini de Ermenistan’dan Arsen Ghazarian ustlendi. Son seyahatimizde ise komitenin ismini konsey olarak degistirelim ve tek bir cati altinda olalim karari alindi, boylece calismalarimizi iki es baskanli olarak “Turkish-Armenian Business Council” ismi altinda degistirdik. Ayni isimde ABD, Avrupa ve Rusya’da da orgutlenmeyi planlamaktayiz. Turkiye’de de cok etkili calisan,bolgede ve yurt disinda diaspora ile iliskide olan ,surekli seyahat eden bir ekip olusturduk.

Gelecekteki ekonomik stratejimizin Diaspora dedigimiz Turkiyeli Ermeniler’in yurt disindaki mukemmel orgutlenmesi bazina oturtulmasi planlandigindan, ekonomik acidan potansiyel olanaklara gecmeden once genel durum ve Diaspora’nin gelecegi konusunda da gorus belirtmek isterim.

ERMENISTAN VE DIASPORA ERMENILERI:

Ermenistan’a ambargo acisindan bakilirsa ortada bir Turk sorunu vardir. Her sikinti ceken aile bunun belirli bir olcude de olsa Turkiye sinirlarinin kapali olmasindan kaynaklandigini dusunmektedir. Bu dusunce tarzinin gelismesi iki komsu ulkeyi halklar bazinda uzaklastirabilir. Soykirim konusu Ermenistan’da hic bir zaman gundemin birinci maddesi olmadi, ama ozellikle son yillarda Ermenistan ile baglarini daha cok gelistiren asiri uc Diaspora Ermenileri’nin basin baglantilari, yerel basinda soykirim konusunun surekli tartisildigi bir ortam yaratti. Her toplumda oldugu gibi Ermeni toplumunda da hem sertlik yanlilari hem de ilimlilar vardir. Turkiye ile bolgede is birligi yapmak isteyen ilimlilarin sesi son yillarda daha az cikiyor. Cunku Turkiye ile beklenen diplomatik ve ekonomik iliskiler bir turlu kurulmadi. Ermenistan’da sertlik yanlilari Turkiye’nin oncelikle soykirimi tanimasini ve ardindan taleplerini dile getirmesini umuyorlar. Bu gorustekiler devlet kademelerinde olmadigi icin dusuncelerini kendi dusunceleri olarak sunmaktalar. Ancak zaman zaman bizim basinimizda da kisisel dusunceler devletin dusuncesi olarak yer alabiliyor ki bu da olumlu calismalari zorlastirmakta. Ornegin Mart ayi icerisinde Ermenistan’da Insan Haklari ile ilgili bir dernegin baskaninin Turkiye’den toprak talep eden kisisel dusunceleri bizim gazetelerimizde Ermenistan’in gorusu olarak yansidi. Ardindan Ermenistan Dis Isleri Bakanligi bu haberin devletin gorusunu degil, kisinin kendi gorusunu yansittigini belirtti ancak bu duzeltme ayni sekilde gazetelerimizde yer almadi. Iki ulke arasinda diyalog olmadigi icin yanlis anlamalar cok olmaktadir ve bu belirttigimiz turden eylemlerin onune gecebilmek cok zordur. Aslinda Turkiye, Ermenistan ile ilk diplomatik iliski kuran ulkedir ama bugun diplomatik iliski yok. Ermenistan ile diplomatik iliski bir an once kurulmalidir, Ermenistan buna hazir, Turkiye her turlu sorununu Ermenistan ile direk cozebilmelidir.

Ermenistan’daki sertlik yanlilari Turkiye’ye nasil bakiyorlar diye sordugumuzda ise; Turkiye once soykirimi tanisin ve bunun sonucunda biz taleplerimizi dile getirelim beklentisindeler. Bu talepler toprak, tazminat icermektedir. Son yillarda ABD ve Fransa’daki asiri uclardan cok buyuk mali destek gorduler.

Ermenistan’in bugunku hukumeti soykirim olmamis gibi davranmiyor, yalnizca bunu iliskilerin baslangicinda bir kosul olarak sunmuyor. Iliskiler basladiktan sonra zaman icinde ele alinabilecek bir konu olarak goruyor.Tarihte bazi olaylar olmustur, bir sorun vardir. Bu sorunu zaman icinde konusalim, birlikte arastirip bulalim dusuncesindeler. Soykirimin taninmasi talebi daha cok Diaspora’dan gelmektedir. Fransiz parlementosundan gecen soykirim tasarisinin da, Amerikan kongresine gelecek olan soykirim tasarisinin da arkasinda Diaspora vardir ve bu calismalar artik basladigindan dolayi, bunlari durdurmak bugunku kosullarda cok zordur. Tabi Diaspora dedigimiz aslinda Ermenistan’li Ermeniler degiller, bunlar Turkiyeli Ermeniler’dir. Yaklasik yuzde 90’i Anadolu kokenli kisilerdir. Soykirim konusu onlar icin psikolojik bir sorundur, kimilerine gore ise Diaspora travma altinda yasayan bir toplumdur. Kimliklerinin ve varolus nedenlerinin sadece soykirim ve Turk dusmanligi uzerine oturmus olmasi ise hepsini memnun eden bir yaklasim degildir. Ortada bir psikolojik sorun oldugu icin gerek hukuki ve gerekse evraka dayali cozum yollarinin benimsenmesinin yaninda bizler Diaspora’nin 1915 yukunu ortadan kaldiran , uzerlerinde yarattigi etkilerini giderici bir stratejiyi de kendileriyle birlikte olusturabiliriz.

Soykirim tasarilariyla ilgili olarak Ermenistan halki resmi olarak rahatsizligini tabi ki dile getiremiyor, ama gayri resmi konusmalarda -ki bu konusmalar daha yararlidir- gerginlikten memnun olmadiklarini, Turkiye ile derhal diplomatik ve ekonomik iliskiye girilmesi gerekliligini savunuyorlar. Ilimli Ermenilerin eli ancak iki ulke arasinda iliski kurularak guclendirilebilir.

TURKIYE’NIN ROLU:

Turkiye bolgede herkesi dinleyerek, objektif bir gozle durumu inceleyebilir. Biz bu bolgedeyiz, hicbirimizin cografyayi degistirme luksumuz yoktur. Birlikte yasayacagiz, birbirimize guvenmek zorundayiz, guven arttirici onlemlerin derhal karsilikli planlanmasi gereklidir.Turkiye’nin elinde, uzun zamandir, Yukari Karabag sorunu dahil butun bolge sorunlarini tarafsiz yaklasimla , hakkaniyetle , ve bolgenin durumunu anlayarak cozume ulastirma sansi vardi. Bu sansi maalesef kullanamadik, tabi bunun baslica nedeni de Kafkaslar politikamizin Azerbaycan’a endeksli halde olmasiydi. Turkiye’nin dis politikasini dini ve etnik temellere dayandiracak luksu yoktur. Ekonomimiz ortadadir, Azerbaycan’a dayali politikamizin sonucu son bir yildir tasarilar ile ugrasiyoruz, tum Buyukelciliklerimiz, devletimizin bircok kurumu bu ise engel olunmasina zaman ve para harcamakta, bu zararlarimizin telafi edilmesinde Azerbaycan’in onerileri ne olabilir, bunlari Turkiye’nin duyma hakki vardir. Ugradigimiz kayiplar hesaplanip Azerbaycan’dan alinacak dogal gazin fiyatlarina derhal yansitilabilir, tabi bu da hemen yapilmali, cunku Azerbaycan ile Ermenistan’in arasi bu yil icerisinde duzelecek ve biz bu politikamizin sonucunda ellerimiz bos cikabiliriz.

Turkiye, bolgedeki iliskilerinde Rusya ile mutlak kez fikir birligine varmalidir. Unutulmamalidir ki hem Azerbaycan’in hem de Ermenistan’in Rusya ile 70 yillik bir gecmisleri mevcuttur ve biz Turkiye olarak bu baglarin avantajlarindan yararlanmaliyiz. Rusya Ermenileri’nin Rusya ve Orta Asya Cumhuriyetleri’ndeki etkinlikleri cok fazladir.

EKONOMIK YAKLASIM:

Boru Hatlari ve Enerji:

Ermenistan karaya sikismis bir ulkedir, batiya acilmak icin mutlak kez Turkiye’ye ihtiyaci vardir. Turkiye’ye acilirsa denizlere de acilmis olacaktir. Turkiye’yi Orta Asya ve Rusya’ya baglayan tek demiryolu Ermenistan’dan geciyor. Turkiye, Orta Asya’nin cikis kapisi haline gelebilir ve Kafkaslar ile birlikte dunya ekonomisinde etkin bir rol oynayabilir. Avrupa Birligi catisi altinda bircok Avrupa ulkesi, ABD ve Rusya Kafkaslar’da ekonomik acidan onemli rol oynamak istiyor. Turkiye cografi konumundan dolayi bu konuda buyuk bir avantaja sahiptir. Onemli isbirliklerinde kilit ulke konumunda olabilir. Ozellikle boru hatlari ve enerji konusu Turkiye ile Ermenistan arasindaki ekonomik iliskilerin en onemli boyutudur. Ermenistan’da Rusya’dan gelen boru hatlari vardir. Rusya uzerinden Kafkaslar’a inen yillik 9 milyar metrekup tasima kapasiteli boru hatti Ermenistan’a kadar gelmektedir. Bu boru hatti Turkiye’ye sadece 7 km uzakliktadir. Ayrica dogalgazda bir kesinti yasanmamasi icin gerekli yeralti depolari da, bolgede sadece Ermenistan’da vardir. Bu yeralti depolarinin yillik depolama kapasiteleri 220 milyon metrekuptur ve bu kapasitenin cok rahatlikla yillik 1 milyar metrekup seviyesine cikarilabilecegi Ermeni yetkililer tarafindan bircok defalar ifade edilmistir. Bu arada Azerbaycan’daki dogalgazin Ermenistan uzerinden tasinmasi ve burada depolanmasi da onemlidir. Baku-Tiflis-Ceyhan guzergahini bozmadan, Ermenistan uzerinden ekstra bir hat cekilebilir ve Orta Asya’daki diger boru hatlari bu hat ile birlestirilebilir. Tabi haritaya baktigimizda Iran uzerinden gececek olan boru hatlarinin Baku-Ceyhan’in yarisi kadar oldugunu ve daha ekonomik oldugunu gormekteyiz, bunu petrol sirketleri de cok iyi bilmekteler, ama ABD’nin Iran uzerinde ILSA (Iran-Libya Sanctions Act) isimli ambargosu var ve bu ambargo Agustos 2001’de sona ermektedir. Bu ambargonun devam edip etmeyeceginin bolgedeki boru hatlarinin gelecegi acisindan buyuk onemi vardir, Baku-Iran Korfezi guzergahi olan Iran alternatifi Turkiye ve Ermenistan’i boru hatlari senaryosunun disina cikarir. Bu senaryoya karsi Ermeni Diasporasi ile bir isbirligine rahatlikla girilebilir. Bu ve benzeri amaclar icin diasporanin ismine neden “Turkiyeliler Lobisi veya Anadolu Lobisi” denmesin?

Diger onemli bir konu ise Ermenistan’daki elektrik enerjisi fazlaligidir, mevcut hatlar ile cok rahatlikla elektrik satisi saglanabilir. Bu elektrik karsiliginda Ermenistan’da insaatlar yapilabilir. Bir seyahat sirasinda, ulkemize gelen yetkililer, Ermenistan’in Turkmenistan ve diger Orta Asya Cumhuriyetleri ile olan iliskilerini anlatirken, “Turkiye Orta Asya’da insaat yapsin biz parasini elektrik enerjisi olarak Turkiye’ye odeyelim” onerisinde bulunmuslardir. Bu konu degerlendirilmesi gereken onemli bir konudur.

Turizm:

Turkiye ile Ermenistan’in birlikte ve hemen olusturabilecekleri en buyuk isbirliklerinden birisi de turizmdir. Bolgede henuz kesfedilmemis ve dunya kamu oyuna cikartilmamis turistik yoreler mevcuttur. Bu bolgelerin dunyadaki diger bolgelere gore en buyuk sansi ise hazir musteri potansiyelinin olmasidir. Dunyadaki 6,5 milyon Diaspora Ermenisi’nin Dogu Anadolu kokenli oldugu dikkate alinirsa, bolgedeki istikrarin ve turistlerin serbestce dolasabilecekleri bir ortamin varliginin ortaya cikaracagi turizm potansiyeli ve beraberinde getirecegi bolgesel yatirimlara dikkat etmek gereklidir. Turizm konusunda cok uzun arastirmalar yaptik, gelecekte en buyuk turist cekecek Dogu ve Guney Dogu Anadolu sehirlerimizin listesini cikardik, bu listeye gore oncelikle tum dunya Ermenileri tarafindan en onemli sehir olarak nitelendirilen sehirimiz Kayseri’dir. Ardindan Kapadokya, Adana, Tarsus, Mersin, Iskenderun, Kozan, Gaziantep, Maras, Kilis, Zeytin Ilicasi, Urfa, Sivas, Erzurum, Yozgat, Tokat, Amasya, Malatya, Elazig, Arapgir, Diyarbakir, Mus, Van , Kars ve tum bu illerimizin cevresindeki kasaba ve koyler gelecekte ayri ayri, yilda binlerce turist icin birer merkez olacaktir. Bizlerin yapacagi yalnizca misafirperverlik, varsa bu sehirlerimizdeki eski Ermeni eserlerini ortaya cikarip temiz tutmamiz ve turistlere servis saglayabilmemizdir. Bu gelecek Ermeni asilli turistler gunde en az 300 Amerikan Dolari harcayacak gelir duzeyinde olan kisilerdir. Bu sehirlerimize bu yil ilk kez merkezi New York’da bulunan Amerika Ermeni Kilisesi ile ortaklasa deneme amacli Inanc Turizmi cercevesinde 4-18 Haziran arasi ABD’den Ermeni asilli Amerikali turist getirdik. Belki bu yil sayilari cok az oldu ama gosterilen misafirperverlik ve ulkemizin tanitimi Dogu ve Guney Dogu Anadolu bolgemizi dunyanin turizm acisindan en zengin yoreleri haline getirecektir, inancindayiz. Bu yilki ilk deneme cok iyi gemistir, gelecek yillardan baslamak uzere dunyanin her bolgesinden Ermeni asilli turistlerin bolgeye akin etmesi, bolgede buyuk bir turizm patlamasina yol acacaktir, bu sehirlerimizde otel yatirimlari yapilmasi soz konusu olabilecektir. Simdiden konseyimiz ile bu konuda baglantida olan otel zincirleri bulunmaktadir ve gelismeleri cok yakindan takip etmektedirler. Gelen bu turistler mutlaka Ermenistan’a da gecmek isteyeceklerdir ve bu da sinir koy ve sehirlerimizden yuksek gelirli bir cok turistin gecmesi ve bu yorelerde servis almasi demektir. Turizm konusu bu bolgelerimizin gelismesi ve refahi acisindan cok onemlidir ve dikkatle ele alinmalidir.

Bilgi teknolojisi ve elektronik konusu:

Ermenistan su anda dunyada bilgi teknolojisi alaninda uzman programci kapasitesiyle cok onemli bir yer tutmaktadir. Bircok sirket Hindistan ve Iran’dan sonra Ermenistan ile bu konuda calismalara baslamislardir. Eski Sovyetler Birligi’nin teknolojik alanda tum alt yapisinin ureticisi olan Ermenistan’a, telekomunikasyon, bilgi teknolojisi , herturlu software uretimi, programcilik , bilgisayar aksamlari ve bunun gibi is kollarinda duzenli olarak cok sayida Avrupali ve Amerikali sirket gelmektedir.

Tekstil:

Ermenistan Sovyetler Birligi zamaninda usta isciligi ile ve tekstil uretim kalitesiyle lider konumundaydi. Simdi de elindeki tekstil fabrikalariyla bircok Amerikan ve Avrupa firmasi icin cok uygun kosullarda uretim yapmaktadir. ABD ve Avrupa Birligi ile tekstil konusunda ozel anlasmalari olan Ermenistan’in ABD ile arasinda kota sinirlamasinin olmamasi buyuk avantajdir. Turkiye’den saglanacak kumas ve teknoloji, know-how ve Ermenistan’daki uretim potansiyeli ve ucuz iscilik su anda rekabet edilmesi mumkun olmayan bir urun ortaya cikaracaktir. Pazarlama alaninda herturlu yardimi yapmaya hazir olan bir Diaspora’nin destegi ile Ermeni-Turk ortak uretimlerinin dunyada tekstil alaninda yepyeni bir guc ortaya cikaracagi bilinmektedir. Bu alanda bircok Turk firmasi konseyimiz araciligiyla cesitli arastirmalar yapmaya hatta numuneler gondermeye baslamislardir. Ermeniler su anda New York polis uniformalarini uretmektedirler. Diaspora kuruluslari ile ortak calismalar yapilip, aynen Urdun ve Israel iliskisinde oldugu gibi Amerikan hukumetinden birkisim benzer ayricaliklar elde edilebilir. Rusya ile olan ozel anlasmalari cercevesinde Rusya’dan aldiklari dogal gaz karsiliginda Rusya’ya tekstil verebilirler ama ellerinde yeterli kumas olmamasi bu kotalarini dolduramamalarina neden olmaktadir. Tekstil konusu isbirligine son derece uygun bir konudur.

Cimento:

Ermenistan yine eski Sovyetler Birligi’nin onemli cimento ureticilerinden birisi durumundaydi. Su anda Ermenistan’da kapasitesi Turkiye’nin tum Dogu ve Guney Dogu Anadolu ihtiyacini rahatlikla karsilayacak cimento uretimi bulunmaktadir. Turkiye Dogu Anadolu bolgesi uretimini rahatlikla ihracata kaydirip, mesafe olarak daha yakin olan Ermenistan cimentosunu kullanabilir, karsiliginda herturlu “barter” yapma olanaklari mevcuttur.

Armenian Networking:

Ermeniler ile en fazla isbirligi yapilacak alan bu noktadir. Konseyimizin kuruldugu yillardan beri biz Ermenistan’i ikinci Israil olarak nitelemekteyiz. Ermeniler dogu ve bati Diasporasi ile hemen hemen dunyanin tum ulkelerinde ozel ve kamu kesiminde onemli yerlerde bulunmaktadirlar. Kanada, ABD, Arjantin, Brezilya, Uruguay, Paraguay, Fransa, Almanya, Ingiltere, Belcika, Hollanda, Polonya, Italya , Yunanistan, Hong Kong, Hindistan, Guney Afrika, Suriye, Lubnan, Irak, Iran, Rusya, Kazakistan, Turkmenistan hemen ilk sayabilecegimiz ulkeler arasindadir. Buralarda yasayan Ermeniler’in sayisi 7 milyon civarindadir. Gecen ay icerisinde Istanbul’a gelen ve dedeleri Maras’da dogmus, kendisi Lubnan’da dogmus , sonradan tum Marasli Ermeniler’in Brezilya’ya goc etmesiyle , kendi ailesi de Brezilya’ya gitmis, Brezilya’da Brezilya diplomati olmus ve cok iyi Anadolu Turkcesi konusan bir Ermeni “ Turkiye’nin yurt disinda kendi dilini konusan 7 milyon satis elemani var ama kullanamiyor” dedigine tanik olduk.

Biz konsey olarak Turk firmalarinin bu saydigimiz ulkelerin her birindeki bir cok ihaleyi, Ermeniler ile ortak olduklarinda alma sanslarini gormekteyiz. Bu yuzden su siralarda Ermeniler ile bu tur calismalar icerisindeyiz. Turkiye’nin bugunku cografi konumu ve bugunku uretim kapasitesi ile Ermeniler’in networkingi birlesince ortaya sonu olmayan bir potansiyel cikacagi inancindayiz. Bu calismadaki en buyuk hedefimiz ise Dogu ve Guney Dogu Anadolu sehirlerimizdeki is adamlarimiz ile hemen ayni lehceyle konusan Diaspora Ermenileri arasinda isbirlikleri yaratmaktir. Bu amacla Ankara’da Anadolu Is Gelistirme Merkezini olusturduk. Tum bolge sehirlerimizi Diaspora’da yasayan ayni sehirli kisiler ile biraraya getirmek uzere calismalarimiza basladik. Bolgesel is konferanslari ilk etapda dusundugumuz calismalar.

ABD, Avrupa ve Rusya’da orgutlenme:

ABD’de cok yakinda “Turkish-Armenian Business Council” kurma calismalarimizi bitirmek uzereyiz. Diaspora Ermenileri’nin onemli kisileri bu isbirliginin icerisindedir. Amacimiz, ABD-Turkiye ve Kafkaslar arasinda onemli bir kopru olusturabilmektir.

Ayni sekilde Bruksel ve Paris merkezli bir Avrupa orgutlenmesi konusunda Avrupali Ermeniler ile gorusmeler icerisindeyiz.

Rusya ise bizim cok onem verdigimiz bir yer ve burada Rusyali Ermeniler ile bu yil icerisinde insaat ve enerji alanlarinda ortak calismalar organize etmeyi planlamaktayiz.

Bu stratejimizi yaparken vurguladigimiz en onemli unsurlar arasinda, Turkiye ve Ermenistan’in ortak ekonomik refahi ve gelismesi icin calismak vardir. Uzunca bir zamandir bugunku Turkiye-Ermenistan iliskilerinin etkilerini Diaspora’ya anlattik, amacimiz Diaspora’yi Turkiye lehine de calismaya baslatabilmektir. Turkiye ve Ermenistan’in kuracaklari iliski cercevesinde, Turkiye lehine calismanin Ermenistan’a da yarar getirecegi varsayimindan hareket etmekteyiz.

Turkiyeliler Lobisi:

Bu terim bize ait degildir, Avrupa’da gorustugumuz guclu bir Ermeni “Turkiyeliler Lobisi” terimini ilk kez kullandi ve biz de benimsedik. Bizim uzerinde calistigimiz bir konuyu cok iyi tanimlamis oldu. Dunyada Musevi lobisi, Yunan Lobisi varken neden Turkiyeliler Lobisi olusturulmasin? Ermeniler’in bircogunun Turkiye ile manevi ve duygusal baglari olmayabilir ama “Turkiye ve Ermenistan icin calisan bir Diaspora, Ermenistan’in gelecegi icin daha etkili calisabilir” yaklasimdan yola cikarak Turkiyeliler Lobisi kavrami gerceklestirilebilir. Turkiyeliler Lobisi Avrupa kurumlarinin tumuyle iclerine girmis durumdadir. ABD’deki gucleri de ortadadir, bu nedenle Turkiyeliler Lobisi ulkemizin yurt disindaki tanitiminda en buyuk belirleyici olacaktir.

Atilacak Adimlar:

Yukarida sozunu ettigimiz is potansiyellerinin gerceklesmemesi icin hic bir neden yoktur. Ermenistan’in Turkiye ile olan bugunku gerginlikten Diaspora’dan gelen maddi yardim disinda bir cikari yoktur. Bu yardim disinda ulkenin hicbir ekonomik geliri yoktur. Ermenistan’in bu yardimi almaktan baska caresi de yoktur. Ermenistan’in nufusu Dogu ve Bati Diasporalari’nda is aramaya gidenler yuzunden 3 milyondan 1,7 milyona dusmus durumdadir.

Iki ulkenin iliskilerinin duzelmesi ile soykirim iddialari hemen ortadan kalkmaz, bu zamana dayalidir ve biz bu sorunu ancak yukarida sozunu ettigimiz ekonomik isbirligini gelistirdigimiz olcude karsilikli olarak cozumliyebiliriz. Ermenistan’in elinde soykirim tasarilarini durduracak guc yoktur. Ancak Turkiye ile Ermenistan arasinda baslayacak iliskiler , tasarilarin gelmesini onemli olcude durdurur. En azindan Diaspora’nin sessiz cogunlugu olan ilimli kesimi, asirilara tasarilar konusunda vermekte olduklari desteklerini yeniden sorgulamaya baslayabilirler. Ilimli dedigimiz bu sessiz cogunlugu mutlaka kazanmak gereklidir. Bu sessiz cogunlugun buyuk bir kismi Turkiye’yi ziyaret etmek istemelerine ragmen ilk baslangici yapamamaktadirlar. Bu konuda kendilerine yardimci olmamiz gerekmektedir. Diplomatik iliskilerin hemen kurulup, ortak tarih dahil bircok konunun ele alinacagi bir komisyonunun derhal olusturulmasi gerekmektedir.

Yerel Ermeni Toplumunun Sorunlari:

Yurt disi seyahatlerimizde onumuze yerel Ermeni toplumunun sorunlari olarak nitelendirilen uc nokta surekli olarak cikarilmaktadir. Konumumuz ve konseyin gorev tanimi acisindan tam detaylarini inceleme firsatimiz olmamasina ragmen, bize soylenenlerden bu sorunlarin uc konuyla ilgili oldugunu not edebiliriz. Birincisi; 1936 yilinda cikarilan bir beyanname ile ilgili, ikincisi Kiliselerin vakif secim sistemleriyle ilgili, ve ucuncusu din gorevlilerinin yetismesiyle ilgili sorunlardir.

Bu ve benzeri sorunlar halen gecerli ise en kisa zamanda cozumlenmesi gereklidir.

Ermeniler ile Turkler’in Benzerligi:

Bircok yerde Ermeniler ile Turkler’in Benzerligi sorulmaktadir. Yuzyillardir birlikte yasamis insanlarin birbirlerinden ayri ozelliklere sahip olmalari hemen hemen olanaksizdir. Iste Turkler ile Ermeniler de boyledir. Uzun yillar her iki toplum da birbirinden kacmis, bir araya gelmemistir, simdi ilk bulusma tepkileri cok olumludur, en gercekci tartismalarda bile duygusallik eksik olmamaktadir, ulkemizde deprem oldugunda ABD’nin en zengin kisilerinden olan MGM’in sahibi Maras’li Kirk Krikorian hemen 1 milyon dolar yardim gondermistir. Bizler ile ilk karsilasmalarindan cok memnun oluyorlar, gorusmeler hep cok uzun suruyor, Diaspora icerisinden Turkler ile dostluklar kurmak isteyenler cok fazla, kendileri de kimliklerinin kin ve nefret uzerine kurulmus olmasindan rahatsizlar, ama bugune kadar etraflarinda pek Turk olmamis, ulkelerimiz arasinda eksik olan diyalog yurt disinda insanlarimiz arasinda da var. Oysa ki ilk adimi kim atarsa atsin devami cok buyuk gelecektir.

Ortak Turk-Ermeni projelerimiz Diaspora sermayesini ulkemize getirecektir. Cunku onlar Turkiye’yi anayurtlari olarak gormekteler, ornegin siz yuzyillardir Diyarbakirli iseniz onlar da yuzyillardir Diyarbakirli, onlar da bin, ikibin yildir Anadolu’da yasamislar, bu iki halk tam anlamiyla benzer aslinda. Hayata bakislari, mimikleri, refleksleri, el ve yuz hareketleri… Bir tarihte iki kardes kavga etmis, belirli bir sure birbirlerinden ayrilmislar, devir artik barisma ve bir araya gelme devri, bizim daha fazla ayriligi devam ettirip birbirimizi uluslararasi arenalarda zor durumlara dusurmemizin bizlere yarari yoktur. Bugun yabanci dili az, Anadolu sermayesi icin kendi dillerinde konusan buyuk bir sermaye vardir disarida. Guneydogu ve Dogu Anadolu aksaniyla Turkce konusan cok Ermeni vardir yurtdisinda. Toplumun bir bolumu gitmis bugun disarida yasamaktadir, o kadar…

Saygilarimla,

Kaan Soyak

Es-Baskan

News Source:  GORUS DERGISI Eylul 2001

01.09.2001

Leave a Comment

*

Copyright © 2024 Tabdc.Org Sitemizdeki İçeriklerin Her Hakkı Saklıdır. İzinsiz Kullanılamaz. Akgün Medya

Scroll to top